R.M. Rilke – P. Celan

Το 1922, annus mirabilis για την λογοτεχνία, ο R. M. Rilke ολοκληρώνει τις “Ελεγείες από το Ντουίνο”, μία από τις σπουδαιότερες ποιητικές συνθέσεις του 20ου αιώνα: Η μεταφυσική της πτώσης και της ανύψωσης του ανθρώπου μέσα από τις αλληγορικές εικόνες του ακροβάτη που θέλει να υψωθεί, και του αγγέλου πού κατέρχεται στη γη, για να συνεχίσει μια παράσταση με μαριονέτες. Κι ακόμη, μεταφυσική του θανάτου: η αναπόφευκτη όδευση στον τόπο της οδύνης σε δέκα ελεγειακές εικόνες για την θλίψη μετά το τέλος του Πρώτου Πολέμου, όταν κανείς δεν υποπτεύεται την τερατωδία πού θα ακολουθήσει δύο δεκαετίες αργότερα.

Το 1966, νοσηλευόμενος σε ψυχιατρική κλινική του Παρισιού, ο P. Celan δοκιμάζει να ξαναγράψει τις “Ελεγείες του Rilke” κάτω από την νέα οδύνη της απώλειας και των τύψεων του επιζήσαντος εβραίου (στις απώλειες καταλέγεται και ή κακομεταχείριση της γερμανικής, μητρικής γλώσσας). Σχεδιάζει εκατοντάδες ποιήματα και απομονώνει ένδεκα από αυτά, ίσως ένδεκα ολιγόστιχες ελεγείες, ή μία κατακερματισμένη, την ενδέκατη, με τον πολύσημο τίτλο “Eingedunkelt” (Βυθισμένη στη νύχτα). Ποιήματα σκοτεινά, κλειστά, αγχωμένης ανάσας, αμετάφραστα σχεδόν. Βυθισμένη -μετά το Ολοκαύτωμα- είναι ή δύναμη των “κλειδιών”, της σωτηρίας, πού υποσχέθηκε ο Ιησούς στον Πέτρο (Κατά Ματθαίον, 16, 19).

Στο παρόν βιβλίο παρουσιάζεται σε εισαγωγική μελέτη ο “διάλογος” των δύο σπουδαιότερων ποιητών του 20ου αιώνα για την μεταφυσική και την οντολογία του θανάτου. Ακολουθούν σε δίγλωσση έκδοση οι “Ελεγείες από το Ντουίνο” του Rilke, ενώ στην εισαγωγική μελέτη παρεντίθενται (στις δύο γλώσσες) αποσπάσματα από την σχεδιασμένη απάντηση του Celan, από τα ένδεκα δηλαδή ποιήματα του κύκλου “Eingedunkelt”.